Wraz z rozwojem kopalni Dębieńsko
(Dubensko), wzrosło zapotrzebowanie na pracowników: górników,
sztygarów, urzędników. W tym celu właściciel kopalni Spółka
Akcyjna Zjednoczonych Hut Królewskich „Królewska” i „Laura”
zdecydowała o wybudowaniu osiedla robotniczego.
Osiedle budowano
etapami w latach 1898-1916. Cały kompleks zaprojektował mistrz
budowlany Stork z Czerwionki. Koszt budowy oszacowano na 270 tys.
marek. Pierwsze familoki powstały w 1900 r. przy ul. Kościuszki.
Kolejne przy ulicach: 3 Maja (1900-1901), Głowackiego (1902),
Furgoła 41 (1903), Słowackiego (1903-1904), Przyjaźni (1905),
Przemysłowej (1906), Hallera (1906-1907), Kombatantów (1908),
Mickiewicza (1909-1910), Przemysłowej 10 (1911), Wolności
(1912-1916), Szkolnej (1914), Kopalnianej (1915-1916).
Oprócz domów dla górników z
rodzinami, wybudowano również domy dla górników nieżonatych,
wille dla kadry kierowniczej i dyrektora, szkołę, sklep, pralnię,
suszarnię, magiel, piekarnię, kościół. Obok willi dyrektora
kopalni wybudowano korty tenisowe i utworzono park.
Jednym słowem z osady wiejskiej
powstała dzielnica miejska. Do 1909 roku wybudowano 42 familoki, 2
domy sypialne dla nieżonatych oraz 4 budynki urzędnicze. Do 1913
roku wybudowano 73 domy z 400 mieszkaniami oraz budynkami
gospodarczymi.
Zabudowa rozplanowana jest na planie prostokąta, a
budynki ustawiono w układzie kalenicowym. Na około 15 ha wybudowano
84 budynki z czerwonej cegły, których elewacje ozdobiono elementami
z białej cegły glazurowanej, elementami „muru pruskiego” oraz
fragmentami gładkich tynków.
Budynki są jedno i dwukondygnacyjne i
występuje ich 40 typów. Każdy budynek jest inny i różni się
detalami architektonicznymi. Wiele budynków posiada dachy
mansardowe, wszystkie dachy pokryte są ceramiczną dachówką. W
domach znajdowało się 4,6 lub 8 mieszkań. Na mieszkanie robotnicze
składała się kuchnia z pokojem lub kuchnia z dwoma pokojami.
Do
dyspozycji mieszkańców były piwnice i ogólnodostępny strych oraz
komórki przy każdym budynku z dwoma pomieszczeniami.
Jedno pomieszczenie służyło do
przechowywania opału, a drugie do hodowli zwierząt (chlywik). W
zabudowaniach gospodarczych mieściły się wspólne ubikacje dla
mieszkańców jednej klatki schodowej (haziel).
Każdy z budynków
miał ogródek warzywny o pow. 150 mkw, w którym posadzono wcześniej
kilka drzew owocowych. Na uwagę zasługuje fakt, iż ogródki
przydomowe zajmowały prawie 50% powierzchni całego osiedla
familoków.
Powierzchnia mieszkań wynosiła od 40
do 70 metrów kwadratowych. Czynsz dla 42 metrowego mieszkania –
pokój z kuchnią wynosił 8 marek. Dla mieszkania o powierzchni 50,6
mkw – pokój, kuchnia i przedpokój – 10 marek.
Za mieszkanie o
powierzchni 65,8 mkw – 2 pokoje, kuchnia i przedpokój trzeba było
zapłacić 12 marek miesięcznie. Budynki posiadały wodociągi,
kanalizację, energię elektryczną. Jako ogrzewanie wyposażone były
w piece kaflowe.
Na osiedlu zadbano również o zieleń. Ulice
obsadzono drzewami liściastymi takimi jak: lipy, kasztanowce,
jarzębiny, buki, akacje.
Osiedle patronackie kopalni „Dębieńsko”
obok Nikiszowca należy do piękniejszych na Śląsku.
Źródło: „Dziewiętnastowieczne
osiedle robotnicze jako przykład współczesnej jakości środowiska
mieszkaniowego” - Łukasz Mazur; familoki.com.pl;
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz