Chudów - zamek

W Chudowie znajdują się ruiny piastowskiego zamczyska. Dawniej otaczały go bagniska i lasy.

Na miejscu obecnych ruin stał zamek wybudowany przez książąt piastowskich. Dzisiejsze ruiny zamku pochodzą z czasów wojny trzydziestoletniej. Wówczas podupadły zamek odbudowano w celach obronnych przed licznymi grasującymi bandami rabusiów. Jedna z takich band zdołała zamek opanować i przez jakiś czas był jej siedzibą. Pierwszym znanym właścicielem zamku był Jan Gierałtowski (z domu Szaszowskich herbu Szaszor), który kupił zamek w 1537 r. Gierałtowski od 1507 roku był właścicielem Gierałtowic. Po śmierci Jana Gierałtowskiego przechodzi w ręce jego syna Wacława. Następnie w latach 1596-1610 jest w posiadaniu Jana zwanego Hanuszem, który zamek rozbudowuje. Chudowski zamek często zmieniał właścicieli. Po 1622 roku był w posiadaniu hrabiny Joanny Prażma.

W XVII wieku na krótko właścicielem zostaje Jan ze Skały. W 1672 roku rządy na zamku objęła baronowa Jadwiga Solomea von Kotuliński. Pod koniec XVII w. zamek zamieszkiwał ówczesny właściciel Gierałtowic – Jerzy von Tluck. Kolejni właściciele, rodzina Foglarów przekształca zamek w swoją rodową rezydencję. Urządzają zamek z przepychem i rezydują na nim do 1768 roku.  Nad zamkiem górowała pięciokondygnacyjna wieża o podstawie 8,5 x 7,6 metra.

Od południowego zachodu do zamku prowadziło wejście główne z drewnianym mostem nad fosą.

Zamek posiadał wówczas wewnętrzny dziedziniec z krużgankami, studnią i dwoma trzykondygnacyjnymi zabudowaniami mieszkalnymi.

Kiedy wygasł ród Foglarów około 1768 roku zamek zaczyna podupadać. Zięć Foglarów Karol Reder w 1772 roku sprzedaje zamek Maciejowi von Welczek. Od 1806 roku zamczyskiem władają Bobrowscy, następnie od 1825 r. ród Błandowskich. Chudowski zamek coraz bardziej niszczeje popadając w ruinę. Próbę podźwignięcia zamku z upadku podejmuje nowy właściciel Aleksander von Bally rezydujący na zamku od 1837 r. Między innymi rozbudował wieżę o szóstą kondygnację w której utworzono zamkową kaplicę i zmieniono rozplanowanie w wieży okien. Nowe partie murów wykonano z cegły w przeciwieństwie do starszych kamiennych. Przebudowano również budynki mieszkalne na dziedzińcu, tak że cały zamek utracił swoją renesansową formę. Wskutek nietrafionych inwestycji Ballego w 1844 roku zamek przekazano na licytację.

W 1875 roku, w czasie gdy zamek był w posiadaniu Joanny Gryszczyk von Schomberg-Godula i jej męża hr. Urlyka von Schaffgotsch wybucha niszczycielski pożar. Hrabia nie pozwala odbudować zamku, by zamek przypominał modną wówczas średniowieczną ruinę. Niezamieszkały zamek zaczęli rozkradać okoliczni mieszkańcy głównie pozyskując materiał budowlany.

W czworobocznej wieży niegdyś znajdowało się mieszkanie strażnika i urządzenie do podnoszenia mostu zwodzonego. Na pierwszym piętrze znajdowała się kaplica, na drugim pokój mieszkalny.

Obecne ruiny nie dają dokładnego wrażenia o dawnym wyglądzie zamku.

O zamku w Chudowie od wieków krążą legendy. Jedna z nich mówi, że zamek wybudowali Tempelariusze, a w jego podziemiach ukryte są skarby. Inna, romantyczna legenda głosi, że właściciele zamku Kotulińscy żywcem zamurowali w zamkowej wieży swoją 16 letnią córkę, która wbrew rodzicom przyrzekła miłość młodemu garderobianemu. Ponoć do dziś nocą w ruinach zamku można usłyszeć jej krzyk i płacz. Jeszcze inna legenda głosi o miłości czeskiej mniszki i rycerza z Chudowa, która to mniszka uciekła z klasztoru i zamieszkała na zamku. Niestety wkrótce mniszka zachorowała i zmarła. Zrozpaczony rycerz pochował swoją ukochaną na o dwie mile odległym cmentarzu. Każdej nocy duch ukochanej odwiedzał rycerza przedzierając się przez gęsty las pełen wilków. Aby ukochanej ułatwić odwiedziny rycerz wybudował podziemny tunel łączący zamek z cmentarzem.

Dzisiaj ruiny w Chudowie są chętnie odwiedzane przez motocyklistów, rowerzystów i mieszkańców Śląska.

(źródło: Młody Krajoznawca Śląski 1934 r.; zamekchudow.pl)

mapa z 1883 roku z naniesionymi ruinami zamku (ORSIP)