Stary cmentarz parafii p.w. św.
Michała Archanioła
Założony został w 1894 roku. Jeszcze
przed 1914 rokiem powiększono jego teren wskutek wzrostu liczby
mieszkańców tutejszej parafii w kierunku dzisiejszej ul.
Bogusławskiego. Graniczył wówczas z kopalnią Paweł.
Po 1945 roku
kiedy zaprzestano eksploatować pokłady węgla pod cmentarzem
zaczęła wysoko podnosić się woda gruntowa. To uniemożliwiło
chowanie zmarłych. Nekropolia służyła intensywnie jako miejsce
pochówku mieszkańcom Orzegowa do 1945 r. Sporadycznych pochówków
dokonywano jeszcze w latach 50 tych XX w.
Spoczywają tu górnicy kopalni Karol,
robotnicy orzegowskich zakładów, rzemieślnicy i handlowcy,
działacze społeczni, polscy i niemieccy nauczyciele orzegowskich
szkół, powstańcy śląscy.
Na uwagę zasługują duże grobowce
rodzinne zamożnych rodów z Orzegowa: Owczarków, Gajowskich,
Konderlów, Albercioków, Chęcioków, Podeszwów.
Interesujące są też żelazne krzyże
nagrobne o różnorakich kształtach.
Jest tu pomnik górników którzy
zginęli 18 lipca 1898 roku. W szybie Gotthardt zerwała się klatka
szybowa i zginęło wówczas 25 górników. Pomnik poległych
górników został zniszczony w wyniku wichury w 1997 roku. Renowację
pomnika przeprowadził rzeźbiarz Stanisław Pietrusa.
Obok pochowani są pracownicy kopalni
Karol, którzy zginęli 27 stycznia 1945 r. Ci pracownicy poszli
zabezpieczyć kotły na kopalni i w czasie załadunku węgla na
hałdzie zostali ostrzelani przez sowietów. Zginęło 7 górników.
Na cmentarzu znajdują się 202
nagrobki z czytelnymi inskrypcjami, w tym 166 w j.polskim, 36 w
j.niemieckim (14 kursywą neogotycką)
W latach 1945 – 1947 z rozporządzenia
wojewody śląskiego Aleksandra Zawadzkiego była prowadzona akcja
odniemczania cmentarzy czyli wydrapywano inskrypcje.
Na nagrobkach umieszczane były też
inskrypcje mistrzów kamieniarskich którzy wykonywali nagrobki.
Na tej starej nekropolii pochowani
zostali między innymi:
Konstanty Latka – uczestnik powstania
styczniowego i wojny prusko-francuskiej
Jan i Ewa Konderla – założyciele
wielkiego zakładu wędliniarskiego w Orzegowie
Henryk Konderla – piekarz zaopatrywał
w chleb cały Orzegów
Victor Pyka - wybudował duży hotel
Victoria za hotelem była duża sala taneczna
Hugo Owczarek - 100 lat temu miał
ubojnię trzody chlewnej i zaopatrywał w mięso całą okolicę
Waleska Tomankowa - żona polskiego
burmistrza Orzegowa który w latach 20 i 30 zrobił wiele dobrego dla
dzielnicy
Adam Hulok - założył w Orzegowie
Towarzystwo Śpiewaków Śląskich „Chopin”
Feliks Wyleżoł – zamordowany przez
niemieckie bojówki w 1920 r.
Leon Barański – powstaniec śląski,
otruty po powrocie z powstania
Oskar Moszny, Konrad Mrozek, Wilchelm
Lukaszczyk – powstańcy śląscy, którzy zginęli podczas ataku na
placówkę Grenschtzu w Orzegowie 18 sierpnia 1919 r.
Mapa Orzegowa z zaznaczonym cmentarzem z 1901 r. (ORSIP)
