Alfred kolonia - Katowice Józefowiec

Kolonia Alfred to dawna osada robotnicza założona w połowie XIX dla pracowników kopalni węgla „Alfred” (przy Pl.Alfreda w Katowicach). Wiosną 1834 roku książę Ujazdu Friedrich Wilhelm Eugen Karl Hugo Hohenlohe-Oehringen ze Sławięcic dostał nadanie na kopalnię "Alfred". Eksploatację węgla na kopalni rozpoczęto od 1865 roku, a dwa lata później kopalnię powiększono.

Budynek administracyjny

Kopalnia „Alfred” w 1869 roku wraz z innymi kopalniami i polami górniczymi weszła w skład działającej na Wełnowcu kopalni „Hohenlohe”. Cała kopalnia „Hohenlohe” w skład której wchodziły: „Caroline”, „Hohenlohe”, „Maria”, „August”,
"Hutte" dzieliła się na dwa zakłady noszące nazwy od szybów "Alfred" i "Paulina". Przy szybie  "Alfred" powstała ta właśnie osada. Walter Serlo w swoim opracowaniu z 1901 roku podaje, iż szyb "Alfred" miał 182 m głębokości.

Obudowa szybu była murowana i zbrojona o przekroju beczkowatym 5400 x 3680 z dwoma przedziałami wind. Szyb pełnił również rolę wentylacyjną.

Budynek cechowni

Kopalnię zamknięto w latach 20-tych XX wieku, a po roku 1923 pokopalniane budynki przystosowano do zamieszkania.

W 1951 r. tereny kolonii weszły w skład miasta Katowice. Kolonia znajduje się w dzielnicy Katowic Józefowiec. W sierpniu 1978 roku kolonię wpisano do rejestru zabytków.

W dobrym stanie zachowały się ceglane budynki: nadszybia, maszyny wyciągowej, cechowni, kuźni, kotłowni, łaźni, wagi, administracji.

Budynek maszyny wyciągowej

W trybie bezprzetargowym 11 grudnia 2015 r. Kolonię Alfred wydzierżawiono na 10 lat Mysłowickiej Fundacji Pomocy Dzieciom i Seniorom „Wioska Serc im Jana Pawła II”.

Kapliczka dawny piekarniok, czyli piec chlebowy

To kolejne bardzo interesujące, urokliwe i klimatyczne miejsce na Śląsku, które koniecznie trzeba zobaczyć.

Cmentarz hutniczy - Gliwice

 Cmentarz hutniczy to najstarsza nekropolia gliwicka związana z Hutą Gliwice, założona w 1808 roku przez Zarząd Huty Gliwickiej (Pruskiej Królewskiej odlewni Żelaza) dla pracowników huty i ich rodzin. Na cmentarzu pochowano wiele wybitnych postaci związanych z górnośląskim przemysłem, dyrektorów, specjalistów i inspektorów gliwickich zakładów.

Cmentarz założono na rzucie prostokąta. Obecne wymiary to 75x77 m – 0,57 ha. Centralnie na osi północ-południe przebiega aleja. Dawniej przy alei znajdowały się dwa żeliwne lwy usytuowane naprzeciw siebie autorstwa Johanna Gottfrieda Schadow. Główne wejście znajduje się od ulicy Robotniczej, dawniej Kalidestrasse.

Od strony południowej cmentarz ograniczony był kanałem doprowadzającym wodę do huty.

Większość grobów otaczały żeliwne płoty.

W krypcie kaplicy w czasach powstań śląskich ukryto broń i amunicję. W niedzielę palmową 9 kwietnia 1922 roku o godz.13.15. podczas próby wejścia i przeszukania krypty hrabiego Einsiedela nastąpił wybuch amunicji, co spowodowało całkowite zniszczenie kaplicy i części cmentarza wokół niej. W wyniku potężnej eksplozji zginął mistrz budowlany Haeusler i kilkunastu francuskich żołnierzy, którzy zostali rozerwani na strzępy a ich członki rozrzucone na odległość 100 m. Żołnierze francuscy stacjonowali w Gliwicach w ramach nadzoru wojsk sojuszniczych nad spornymi terenami Górnego Śląska. Cudem ocalał jedynie stojący obok kaplicy krzyż. W 1923 roku ruszyła odbudowa kaplicy hrabiego Einsiedela.

Po II wojnie światowej cmentarz na polecenie lokalnego dygnitarza partyjnego był objęty tzw. akcją odniemczania. Przejawiało się to skuwaniem i niszczeniem na cmentarzu wszelkich niemieckich napisów, odkręcaniem żeliwnych tablic i rozbijaniem na kawałki kamiennych. Po wojnie cmentarz służył mieszkańcom dzielnicy. W 1948 roku zapadła decyzja o zamknięciu cmentarza. 10 maja 1949 roku na cmentarzu miał miejsce ostatni pochówek.

Po 1949 roku cmentarz pozbawiony został opieki, co doprowadziło do jego olbrzymiej dewastacji. Złodzieje rozkradali płyty granitowe i marmurowe, odsprzedawali je kamieniarzom do ponownego przeszlifowania. W ostatnich latach wszystkie elementy żeliwne i kute rozkradli złomiarze.

Na cmentarzu hutniczym między innymi zostali pochowani:

August Holzhausen (1768-1827) dyrektor maszynowy, konstruktor maszyn parowych

Wilhelm Kiss (1756-1830) inspektor hutniczy

Ferdinand von Einsiedel (1775-1833) starosta górniczy na obszar całego Śląska

Leopoldine von Blandowski (1784-1864) w latach 1825-1837 właścicielka zamku w Chudowie

Johan Wilhelm Ottomar Schulze (1771-1845) nadradca górniczy

Christian Mendel (1777-1845) modelarz

John Baildon (1773-1846) inżynier hutnictwa, współtwórca Huty Gliwickiej i Królewskiej Huty, projektant, konstruktor, przemysłowiec

Friedrich Preisler (1796-1850) złotnik, cyzeler

Michael Kochanowski (1801-1851) właściciel ziemi z Ligoty Zabrskiej

Franz Kiwowsky (1801-1851) fabrykant

Carl Eck (1796-1852) inspektor hutniczy

Ludwig Beyerhaus (1790-1853) modelarz

Wilhelm von Windheim (1823-1861) prokurator

W.Brand (1793-1862) dyrektor Huty

Gustaw Scharf (1817-1863) inspektor hutniczy

Theodor Erdmann Kalide (1801-1863) artysta rzeźbiarz

Gottlieb Jacob (1795-1865) superintendent gminy ewangelickiej

Wilhelm Kalide (1795-1870) dyrektor Huty 1845-1861

Theodor Stentz (1819-1871) dyrektor Huty 1862-1871

Richard Wachler (1829-1879) inspektor hutniczy

Wilhelm Beermann (1810-1881) inżynier Huty, fotografik

Carl Schottelius (1794-1882) mistrz maszynowy, konstruktor, fabrykant, projektant moztu w Ozimku (1827_

Albert Dowerg (1829-1903) nauczyciel, fabrykant

Heinrich Hennig (1828-1904) Raktor Szkoły Hutniczej

Julius Kampe (1825-1907) mistrz formierczy

Wilhelm Schulze (1832-1912) inspektor hutniczy

Reinhold Arns (1863-1916) dyrektor Huty 1902-1916

Carl Jüngst (1831-1918) dyrektor Huty Gliwickiej 1872-1902;

dyrektor Huty Małapanew 1899-1916

Paul Dowerg (1866-1918) fabrykant. Handlowiec, radny miejski

Friedrich Amende (1825-1907) mistrz maszynowy

Karl Ogórek (1880-1930) ogrodnik Huty

Źródło: wikipedia;www.hutniczy.malanowicz.eu

Pławniowice pałac

Dobra rycerskie Pławniowice zakupił w 1737 r. Jan Paweł II von Stechow, który był pierwszym starostą powiatu gliwicko-toszeckiego po zajęciu Śląska przez Prusy. 

Dziedziniec Maryjny

W 1798 roku dobra pławniowickie przejmuje hrabia Karol Franciszek von Ballestrem (1750-1822), którego matką była Maria Augusta von Stechow, a ojcem oficer pruski Giovanni Battista Angelo Ballestrero.

Franciszek Ballestrem (1834-1910) był wybitnym przedstawicielem magnackiego rodu, który przysłużył się dla rozwoju Śląska. W latach 1898-1906 był przewodniczącym parlamentu niemieckiego Reistagu.

Pałac w Pławniowicach to część zespołu pałacowo parkowego usytuowanego na południowym brzegu Kanału Kłodnickiego. Wybudowany z inicjatywy Franza von Ballestrem (1834-1910) w latach 1882-1885. Wcześniej w tym miejscu była inna rezydencja rodowa zbudowana w 1737 roku. Pałac zaprojektował Carl Heidenreich z Kopic.

Dziedziniec Maryjny

Wybudowany został w stylu neomanieryzmu niderlandzkiego jako budowla trójskrzydłowa na planie podkowy. Od południa sąsiaduje z kompleksem dawnego folwarku.

Spichlerz - folwark

Główne wejście do pałacu usytuowane jest od północnego zachodu i poprzedzone jest kamiennym okrągłym basenem fontanny, wokół której biegnie droga dojazdowa.

Front pałacu

Pałac cechuje zróżnicowanie kolorystyczne dzięki kamiennym detalom i ścianom z czerwonej cegły. Charakteryzują go liczne wieże, wieżyczki i iglice zdobiące dachy.

Posiada siedem wież o różnych wysokościach, zbudowanych na kształcie kwadratu oraz koła.

Nad pałacem góruje czworoboczna wieża z zegarem przykryta wysokim dachem namiotowym.

Od frontu znajduje się posadowiony na kolumnach balkon. 

Z tyłu, pomiędzy skrzydłami pałacu rozpościera się dziedziniec zwany Dziedzińcem Maryjnym. Na dziedzińcu znajduje się fontanna zwieńczona figurą Matki Boskiej z Dzieciątkiem. Elewacja od strony Dziedzińca Maryjnego urozmaicona jest półokrągłą basztą oraz dwukondygnacyjną loggią.

W parku na niewielkim pagórku znajduje się popiersie protoplasty śląskich Ballestremów, Govanieggo Battisty Angelo von Ballestrero di Castellengo dłuta Josepha Linburga. Odsłonięcie pomnika odbyło się 5 września 1907 roku.

Na zachód od pałacu wybudowano w 1881 roku budynek neorenesansowej wozowni ze stajnią. 

Wozownia

Zgodnie z ówczesnym zwyczajem w pobliżu pałacu wybudowano w 1881 roku Kavalier Haus - Dom Kawalera. Był przeznaczony dla gości przybywających do pławniowickiej rezydencji. Do 1902 roku w Domu Kawalera mieszkał Leon Ballestrem, syn hrabiego Franciszka. 

Dom Kawalera

Dom Kawalera zbudowany jest w tym samym stylu co pałac, z cegły z dodatkami kamienia. Podobnie jak pałac jest dziełem Heidenreicha z Kopic. W dolnej kondygnacji mieściły się mieszkania dla służby, powozownia i garaż na samochód hrabiego Franciszka - Mercedes Benz. W szczycie bocznej elewacji znajduje się napis „Franz II graf von Ballestrem 1881”.

Pałac otacza park w stylu angielskim o powierzchni 3,5 ha. W parku posadzono kilkaset gatunków drzew i krzewów między innymi spotkamy tu: cyprysiki błotne, miłorzęby dwuklapowe, sosnę żółtą, Platan złotolistny, kasztanowiec zwyczajny, klon srebrzysty, dąb szypułkowy, jesion klon i inne. Do dziś zachowało się 40 gatunków drzew i 23 gatunki krzewów.

Do 1945 roku był w posiadaniu Ballestremów, kiedy to ostatni właściciel hrabia Mikołaj Ballestrem (1900-1945) musiał opuścić pałac przed nadchodzącą Armia Czerwoną udając się do Drezna, gdzie zginął podczas nalotów.

W pałacu krótko stacjonował marszałek Iwan Koniew.

Majątek Ballestremów rozgrabili nie tylko czerwonoarmiści, ale również rodowici mieszkańcy Pławniowic, którzy hrabiów uważali za swoich dobrodziejów.

Po wojnie pałac przejęło państwo polskie i przekazało go w dyspozycję władz kościelnych.

Kiedy po II wojnie światowej Pławniowice stały się samodzielną parafią przydzielono jej skrzydło pałacu z kaplicą pałacową, która służy wiernym za kościół parafialny. Kaplica była konsekrowana 15 października 1885 roku.

Do 1976 roku w pałacu przebywały przesiedlone ze Lwowa Siostry Benedyktynki.

W latach 1976-1978 w pałacu mieszkali OO. Augustianie. Od 1978 r. pałacem zawiaduje Diecezja Opolska, która przeznaczyła go na diecezjalny dom rekolekcyjny.

Od 1989 roku w pałacu znajduje się Ośrodek Edukacyjno-Formacyjny Diecezji Gliwickiej.

Jesienią 1993 roku dzięki staraniom księdza Krystiana Worbsa rozpoczęto generalny remont zaczynając od wymiany konstrukcji i pokrycia dachów. Wymieniono instalacje zewnętrzne i wewnętrzne, odnowiono stolarkę okienną i drzwiową. Przeprowadzono również prace konserwatorskie w pomieszczeniach pałacowych.

(źródło: palac.plawniowice.pl; slaskie.travel; zabytek.pl)