Rowerowe wojaże: Borsigwerk - Zabrze Biskupice

W Zabrzu Biskupicach znajduje się jedna z wielu kolonii robotniczych na Śląsku.

Budowę kolonii robotniczych wymuszał szybki rozwój gospodarczy w drugiej połowie XIX w.

Pracodawcy – właściciele zakładów, by zapewnić sobie stałą siłę roboczą, budowali w pobliżu zakładów pracy osiedla mieszkaniowe.

Jedno z takich osiedli patronackich wybudował w latach 1863-1878 Albert Borsig, syn Johanna Friedricha Augusta Borsiga, założyciela koncernu przemysłowego.

W 1854 roku August Borsig wydzierżawił od hrabiego Ballestrema pola węglowe w rejonie Biskupic. W 1862 rok również od Ballestrema wydzierżawia kopalnię Hedwigwünsch. W 1863 roku powstaje Huta Borsiga, dla której z Berlina Borsig sprowadza 131 pracowników.

Na powierzchni 19 ha rozpoczęto w 1863 roku budowę osiedla robotniczego. W 1871 roku stało już 58 domów dla 742 rodzin. Północna część osiedla miała budynki o wyższym standardzie. Regularnie ustawione familoki wybudowano z czerwonej cegły licówki, o dachach dwuspadowych przykrytych dachówka karpiówką. Każdy dom przeznaczony był dla 16 ewentualnie 10 rodzin. Obok wybudowano komórki na węgiel i małe stajnie dla przydomowych zwierząt.

Między budynkami były przydomowe ogródki. Mieszkania przeciętnie miały 55 m kw powierzchni i były o dość wysokim standardzie. W mieszkaniach mogli zamieszkiwać jedynie pracownicy zakładu, a w przypadku śmierci pracownika rodzinę przenoszono do specjalnych baraków.

Oprócz familoków wzniesiono dom bliźniak dla urzędników z przybudówkami wyposażony w przydomowy ogródek. W skład osiedla wchodził również hotel z trzema restauracjami, pokojami gościnnymi i mieszkaniem dla gospodarza.

Na osiedlu była piekarnia i rzeźnia wraz z mieszkaniami dla piekarza i rzeźnika. W 1867 roku wybudowano budynek urzędu pocztowego, który również miał mieszkaniami dla urzędników poczty. Tuż przy osiedlu założono park o powierzchni 1 ha,

w którym znajdowała się kręgielnia, muszla koncertowa, pawilon taneczny, altanki.

Szkoła ewangelicka z kaplicą

W latach 1869-1870 wybudowano szkołę ewangelicką wraz z kaplicą i mieszkaniami dla nauczycieli. Kaplica wyposażona była w ołtarz, ambonę i miejsca siedzące.

Ołtarz w kaplicy ewangelickiej

Fragment oryginalnej tapety w kaplicy

Szkoła miała 6 dużych klas i 4 mieszkania dla żonatych nauczycieli oraz 2 dla nieżonatych. Osiedle posiadało własny gabinet lekarski z izbą przyjęć.

W 1870 roku na południu osiedla założono cmentarz ewangelicki. W pobliżu cmentarza było boisko sportowe. Kolonia wyposażona była praktycznie we wszystko co stanowiło swoisty zamknięty świat, gdzie ludzie się rodzili i umierali.
(źródło: Biskupice widziane oczami Guntera Blasczyka)