Kalwaria - Piekary Śląskie

Piekarska Kalwaria - Śląska Jerozolima

Pomysł o budowie kalwarii w Piekarach zrodził się w głowie ks. Jana Alojzego Ficka po powrocie z pielgrzymki do Rzymu 
w 1854 roku. Ksiądz Alojzy Ficek był proboszczem piekarskiego Sanktuarium w latach 1826-1862. Planował wybudowanie kalwarii na pobliskim wzgórzu Cerekwica. Aby ten zamysł mógł dojść do skutku, wcześniej należało pozyskać i scalić grunty leżące na terenie wzgórza od różnych właścicieli. Dopiero następca ks. Ficka, ks. Bernard Purkop, który był piekarskim proboszcze w latach 1862-1882, pozyskał cały teren wzgórza. Przystąpiono do rozplanowywania ścieżek i kaplic co wykonał franciszkanin o. Franciszek Władysław Schneider. Ponieważ ojciec Schneider 11 lat przebywał w Jerozolimie doskonale znał układ kalwarii.

W 1869 roku zawiązał się społeczny komitet budowy Kalwarii. Jeszcze tego samego roku wybudowano pierwszą kaplicę. Kolejne pięć kaplic wybudowano do 1882 roku.

Kolejny proboszcz piekarski ks. Leopold Nerlich po powiększeniu terenu pod kalwarię poprzez zamianę gruntów, kontynuował budowę kaplic. Ks. Leopold Nerlich był piekarskim proboszczem w latach 1882-1895. Nadzór nad pracami budowlanymi prowadził mistrz budowlany Karol Ogórek z Szarleja. Kaplice projektował Paul Jackisch z Bytomia. W budowę Kalwarii zaangażowanych było mnóstwo osób, robotników, górników, chłopów, okolicznych hutników, całe rodziny. Mężowie budowali, a córki i żony zapewniały pracującym posiłek. Kobiety wykonywały również prace porządkowe i pomocnicze. Wszyscy pracowali dobrowolnie, dzięki czemu fundusze zebrane na budowę przeznaczone były na materiały budowlane oraz wyposażenie kaplic.

W sumie wybudowano 14 kaplic Drogi Krzyżowej, 15 kaplic różańcowych usytuowanych wzdłuż muru Kalwarii oraz 11 innych kaplic związanych z życiem Chrystusa i jego Matki. Kaplice różańcowe zgrupowano po pięć zgodnie z tajemnicami: radosnymi, bolesnymi i chwalebnymi. Zespół innych kaplic tworzą: Wieczernik, Pałac Annasza, Pałac Kajfasza, Gradusy, Pałac Heroda, kaplica św.Heleny, Grób Matki Boskiej, Brama Wschodnia, most na Cedronie, kaplica księży Nehrilchów, Grota Oliwna. Jedną kaplicę grób Matki Bożej wybudowano w całości z kamienia w stylu syryjskim jako kopiec z kamieni. Największą kaplicą jest Pałac Heroda.

Pomiędzy kaplicami wybudowano 5 ambon-kazalnic z kamienia wapiennego. Aby usprawnić pątnikom przemieszczanie się 
w kaplicach zamontowano drzwi wejściowe i wyjściowe. Kaplice Drogi Krzyżowej posiadają umieszczone w drewnianych krzyżach nad drzwiami kamyki przywiezione z Jerozolimy przez ojca Schneidera w 1887 roku. Zostały one zebrane w miejscach odpowiadających poszczególnym wydarzeniom przedstawionym na stacjach Drogi Krzyżowej.

Na zboczu Kalwaryjskiego Wzgórza, w jego wschodniej części, znajduje się Ogród Oliwny z Doliną Józefata. Ogród obsadzono 42 gatunkami egzotycznych roślin i krzewów. Niestety większość egzotycznych roślin do dziś się nie zachowała. W rejonie ogrodu rośnie między innymi cis pospolity, robinia akacjowa, mahonia pospolita, miłorząb dwuklapowy, iglicznia trójcierniowa, jałowiec płożący, lilak, bukszpan, juka ogrodowa, irga, berberys, winnobluszcz japoński i inne. Na Górze Oliwnej jest drewniana rzeźba Chrystusa modlącego się przed męką.

W pobliżu Ogrodu przepływał dawniej potok Cedron. Niestety w rezultacie prac górniczych prowadzonych w tym rejonie, 
a związanych z budową kopalni Julian, woda zeszła w głąb ziemi i potok od lat 50-tych XX w. jest suchy. Wzgórze Cerekwica stopniowo obsadzono drzewami.

Uroczystej konsekracji kalwarii dokonał ks.Jerzy Kopp, 21 czerwca 1896 roku.

Na szczycie wzgórza, w stylu neogotyckim, wzniesiono w 1896 roku trzynawowy kościół Przemienienia Pańskiego. Zaprojektował go architekt Juliusz Kapacki. Kościół posiada jedną wieżę z sygnaturką. Świątynię wybudowano z cegły palonej, a dach pokryto łupkiem.

Na fasadzie wejścia do kościoła znajduje się Grupa Ukrzyżowania w skład której wchodzi 7 rzeźb.

Po jej lewej stronie w niszy, znajduje się 5 rzeźb „Zdjęcie z krzyża”, a po prawej również 5 rzeźb „Przybicie do krzyża”.

W centralnej części neogotyckiego ołtarza głównego znajduje się obraz Chrystusa na złotym tle. Po obu stronach obrazu umieszczone są rzeźby świętych: Jana Chrzciciela i Jadwigi. Jeden ołtarz boczny poświęcony jest Franciszkowi z Asyżu, drugi Matce Boskiej.

W związku z budową kościoła zastosowano ciekawy fortel. Otóż, władze pruskie nie zgadzały się na wybudowanie drugiego kościoła w Piekarach więc wybudowano go jako połączone trzy kaplice drogi krzyżowej – XI, XII i XIII.

Dzięki temu uzyskało się uzyskać zezwolenie na budowę. Budowa świątyni trwała trzy lata, a rozpoczęła się w 1893 roku. Pierwszą mszę świętą 23 czerwca 1896 roku celebrował o. Władysław Schneider.

U podnóża kalwarii 29 maja 2005 roku odsłonięto pomnika Papieża Jana Pawła II. Fundatorem pomnika jest NSZZ Solidarność Regionu Śląsko-Dąbrowskiego. Pomnik wykonał profesor Zygmunt Brachmański.

Przed I wojną światową na kalwarii odbywały się misteria pasyjne. W ostatnim czasie tradycję tę przywrócono.

(źródło: „Piekary Ślaskie” Jerzy Pawlik, Encyklopedia Piekar Śląskich, „Moje Piekary” Jolanta Kubik)

Potok Cedron

Kościół Przemienienia Pańskiego

Grupa Ukrzyżowania

Cegła z datą rozpoczęcia budowy świątyni

Plan Kalwarii: I-XIV - stacje Drogi Krzyżowej
                        1-5 - Kaplice Różańcowe część Radosna
                        6-10 - Kaplice Różańcowe część Bolesna
                        11-15 - Kaplice Różańcowe część Chwalebna
                        A,B,C,D - bramy wejściowe